“İsrail’in Guantanamosu” olarak isimlendirilen Negev Çölü’ndeki Sde Teiman gözaltı merkezinde, 7 Ekim 2023’ten bu yana alıkonulan Filistinliler tutuluyor. Sık sık azaplarla anılan Sde Teiman, 9 askerin Filistinli bir esire cinsel azap yaptıkları argümanıyla gözaltına alınmasının akabinde tekrar gündeme geldi.
Uluslararası Af Örgütü yetkilisi Hashash, İsrail’in güneyinde Filistinlilerin tutulduğu Sde Teiman gözaltı merkezi ve esirlerin gözaltı sürecinde maruz kaldıkları berbat muameleye ait değerlendirmelerde bulundu.
Hashash, örgütün son araştırmasında, Sde Teiman ve öbür gözaltı merkezlerinde Filistinli esirlere yönelik azap ve başka insanlık dışı muameleleri belgelediğini söz etti.
Örgütün, İsrail’in Yasa Dışı Savaşçılar Maddesi’ni, milletlerarası hukuku ihlal ederek Filistinlileri suçlama yahut yargılama olmaksızın “süresiz olarak keyfi biçimde alıkoymak için nasıl araç olarak kullandığını” ortaya koyduğunu kaydeden Hashash, Filistinlilerin avukatlarına yahut ailelerine erişimleri olmaksızın gözaltında tutulduklarını vurguladı.
Hashash, örgütün, tamamı işgal altındaki Gazze Şeridi’nden alıkonulan siviller (20 erkek, 6 bayan ve 1 çocuk) olmak üzere 2 haftadan 140 güne kadar değişen müddetlerde askeri ya da İsrail Cezaevi Servisi tarafından işletilen gözaltı merkezlerinde tutulan 27 eski esirle görüştüğünü belirtti.
Bu bireylerin tamamına, kendileriyle bağlantı kurulamayan gözaltı müddetleri boyunca, İsrail askeri, istihbarat ve polis güçlerinin azap ve başka zalimane, insanlık dışı yahut aşağılayıcı muamelelerde bulunulduğunu aktaran Hashash, şunları kaydetti:
“(Sde Teiman) Tesiste, Filistinli bir tutuklunun toplu tecavüze uğradığına dair ortaya çıkan müthiş haberler, Milletlerarası Af Örgütünün son araştırmalarında belgelediği Filistinli tutuklulara yönelik dehşetli azap ve başka makûs muamelelere ait yeni ispatlar sunmaktadır. İsrail ordusu olayla ilgili soruşturma başlattığını duyurmuş ve İsrail polisi olayla ilgili kimi şüphelileri sorgulamış olsa da İsrail’in, Filistinlilere yönelik azabın tarafsız biçimde soruşturulması ve faillerin sorumlu tutulması konusundaki ‘kötü sicili’ göz önünde bulundurulduğunda, faillerin adalet önüne çıkarılmasını sağlamak ve gelecekteki ihlalleri caydırmak için Memleketler arası Ceza Mahkemesi (UCM) Savcılığı tarafından bu olay ve öteki tüm azap ve berbat muamele hadiseleri hakkında bağımsız ve tarafsız soruşturma yürütülmelidir.”
Hashash, Filistinli bir esire cinsel azap olayının, birebir vakitte, İsrail’in bağımsız gözlemcilerin gözaltı merkezlerine erişimine derhal müsaade vermesi gerektiğini gösterdiğini vurguladı.
Örgütün, daha evvel ortalarında Sde Teiman ve öbür gözaltı merkezlerinde tutulan Filistinli esirlerle görüştüğünü belirten Hashash, makûs şöhretli Sde Teiman’da tutulanların, gözaltında tutuldukları mühlet boyunca gözlerinin bağlı ve ellerinin kelepçeli olduğunu söylediklerini aktardı.
Uzun saatler boyunca “stres pozisyonunda” kalmaya zorlandıklarını ve birbirleriyle konuşmalarının ya da başlarını kaldırmalarının engellendiğini anlattıklarını belirten Hashash, bu anlatımların, öbür insan hakları örgütleri ve Birleşmiş Milletler (BM) organlarının bulgularının yanı sıra ihbarcıların ve özgür bırakılan esirlerin anlatımlarına dayanan çok sayıda raporla da dengeli olduğunu kaydetti.
Af Örgütü yetkilisi Hashash, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Silahlı çatışma bağlamında, azap ve cinsel şiddet dahil öbür berbat muameleler savaş kabahatidir. Milletlerarası Af Örgütü, UCM Savcılığına Filistinli tutuklulara yönelik cinsel şiddet dahil tüm azap argümanlarını hemen soruşturması davetinde bulunmaktadır. İsrail yargısı, Filistinlilerin azap savlarını inandırıcı halde soruşturmama konusunda fecî sicile sahip. Memleketler arası toplum ayrıyeten İsrailli yetkililerden, bağımsız gözlemcilerin 7 Ekim’den bu yana engellenen şartları pahalandırmak üzere tüm gözaltı merkezlerine derhal ve sınırsız erişimine müsaade vermelerini talep etmelidir.”
İsrail’in güneyinde yer alan ve alıkonan Gazzelilerin tutulduğu Sde Teiman gözaltı merkezi sık sık azaplarla gündeme geliyor.
New York Times gazetesinde geçen ay çıkan haberde, Sde Teiman gözaltı merkezinde alıkonulan Gazzelilerin etrafı açık bir alanda gözleri bağlı olarak günde 18 saate kadar elleri kelepçeli halde yerde sessiz halde oturtulduğu belirtilmişti.
Haberde, gözaltı merkezine getirilen Filistinli tutukluların burada 3 aya kadar kaldığı ve sorgulama süreçlerinde birçok kişinin insanlık dışı muameleye ve azaba maruz kaldığı kaydedilmişti.
Burada tutulan ve daha sonra hür bırakılan birtakım Gazzeliler, Sde Teiman’da maruz kaldıkları azapları lisana getirmişti.
İsrail askeri polisinin, bir Filistinliye cinsel azap yaptığı suçlamasıyla 9 İsrail askerini gözaltına almak üzere Sde Teiman’a gelmesinin akabinde gözaltına alınacak askerlerin direnmesi sonucunda olaylar çıkmıştı.
İsrailli çok sağcı siyasetçiler, yüzü maskeli ve silahlı askerler ve çok sağcı fanatik kümeler askeri üsse baskın düzenlemişti. Emsal kümeler akşam saatlerinde de gözaltına alınan askerlerin götürüldüğü askeri mahkemenin bulunduğu üsse zorla girmişti.
Aşırı sağcıların bir gün içinde iki askeri üsse baskın düzenlemesi, İsrail’de ağır tartışmalara yol açmıştı.